Είδη Νοημοσύνης

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ ποιο είδος νοημοσύνης έχει αναπτυγμένο το παιδί σας; Ή το ταλέντο ή τα ενδιαφέροντα του παιδιού σας σε ποιο είδος νοημοσύνης ανήκουν και τί σημαίνει αυτό για  την μετέπειτα ανάπτυξη και σχολική του εξέλιξη;

ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ ΤΟΥ HOWARD GARDNER

Ο Howard Gardner, ψυχολόγος  και καθηγητής νευροεπιστημών στο Πανεπιστήμιο του Harvard, ανέπτυξε την έννοια της Πολλαπλής Νοημοσύνης το 1983.  Αμφισβητώντας βασικές πεποιθήσεις που επικρατούσαν για την νοημοσύνη μέχρι τότε –ότι οι άνθρωποι γεννιούνται με ομοιόμορφη και ενιαία γνωστική ικανότητα η οποία μπορεί να μετρηθεί με τεστ ερωταπαντήσεων-  πρόσφερε μία εναλλακτική οπτική για την έννοια της νοημοσύνης.

Όρισε  την έννοια της νοημοσύνης ως «την ύπαρξη ενός ή περισσοτέρων βασικών λειτουργιών ή μηχανισμών επεξεργασίας πληροφοριών που μπορούν να πραγματευτούν συγκεκριμένα είδη εισροών… κάθε είδος νοημοσύνης πρέπει να θεωρείται ως αυτόνομο σύστημα με δικούς του κανόνες και λειτουργίες σύμφωνα με τις διαδικασίες που ακολουθεί». Υποστήριξε ακόμη ότι η νοημοσύνη είναι η βάση πάνω στην οποία όλα τα άτομα χτίζουν τις καινούριες γνώσεις και ότι το κάθε άτομο έχει το δικό του προσωπικό μαθησιακό στυλ. Όταν λοιπόν επιλύουμε προβλήματα, αντιμετωπίζουμε ποικίλες καταστάσεις και προκλήσεις και κάνουμε πράγματα και δραστηριότητες στα πλαίσια του πολιτισμού μας, εξασκούμε έναν τύπο νοημοσύνης. Ο Gardner αμφισβήτησε την μία ενιαία νοημοσύνη και υποστήριξε την ύπαρξη 8 διαφορετικών τύπων νοημοσύνης που υπάρχουν σε κάθε παιδί σε διαφορετικό βαθμό:

Γλωσσική – Λεκτική Νοημοσύνη: σχετίζεται με την προσέγγιση, κατανόηση και χρήση των λέξεων

Μαθηματική –λογική νοημοσύνη: αφορά στην αντίληψη του κόσμου από το άτομο μέσα από αριθμούς και μοτίβα. Τα παιδιά που αναπτύσσουν αυτό το είδος νοημοσύνης μπορούν με ευκολία να απομνημονεύσουν γεγονότα και πληροφορίες και να αναλύσουν, συνθέσουν και να εφαρμόσουν τα δεδομένα που έμαθαν

Περιβαλλοντική νοημοσύνη: αντίληψη του κόσμου μας μέσα από τη φύση. Τα παιδιά με αναπτυγμένο αυτό το είδος νοημοσύνης μπορούν να παρατηρήσουν και να διακρίνουν με ακρίβεια λεπτομέρειες του εξωτερικού περιβάλλοντος, έχουν καλό προσανατολισμό και έχουν την ικανότητα να κάνουν προβλέψεις βάσει δεδομένων και να εξάγουν συμπεράσματα

Οπτική-χωρική νοημοσύνη: αντίληψη του κόσμου μέσα από εικόνες, σύμβολα, διαγράμματα και γραφικές παραστάσεις

Μουσική-ρυθμική νοημοσύνη: αντίληψη του κόσμου μέσα από μουσική και ήχο. Τα παιδιά με αναπτυγμένη την μουσικορυθμική νοημοσύνη παρουσιάζουν ευελιξία στην εκμάθηση των μαθηματικών

Σωματική (κιναισθητική) νοημοσύνη: ο κόσμος γίνεται αντιληπτός μέσα από τις αισθήσεις και την σωματική άσκηση. Συνήθως τα παιδιά που έχουν ή ασκούνται σε αυτό το είδος νοημοσύνης έχουν ευχέρεια στην εκμάθηση εννοιών, όπως ορολογία λέξεων και γενικότερα φαινομένων μέσω της βιωματικής μάθησης

Διαπροσωπική νοημοσύνη: περιλαμβάνει την επικοινωνία και την ανάπτυξη ενσυναίσθησης στις σχέσεις του ατόμου με τους άλλους. Τα παιδιά με αναπτυγμένη την διαπροσωπική νοημοσύνη λειτουργούν αρμονικά μέσα σε ομάδες και μπορεί να αναπτύσσουν τόσο ηγετικές ικανότητες όσο και λειτουργικό ρόλο ως απλά μέλη ομάδα

Ενδοπροσωπική νοημοσύνη: πρόκειται για  τη γνώση του εαυτού  μας
Πριν την δεκαετία του 1980, η νοημοσύνη  εξεταζόταν στο στενό πλαίσιο αξιολόγησης λεκτικών και μαθηματικών ικανοτήτων. Η θεωρία του Gardner με τη συμβολή των επιστημών της νευροανατομίας και νευροχημείας ανέδειξαν τον τρόπο που ο άνθρωπος αποκτά και δομεί την γνώση μέσα από βιωματικούς τρόπους, όπως είναι το παιχνίδι.

ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ ΚΑΙ ΠΑΙΧΝΙΔΙ

Τις τελευταίες δεκαετίες, πρόσφατες έρευνες αποδεικνύουν ότι το παιχνίδι ενισχύει τις ικανότητες του παιδιού και εμβαθύνει σε ταλέντα και ιδιαίτερες κλίσεις (Eberle, 2011). Σε αυτό το πλαίσιο η θεωρία του Gardner περί πολλαπλής νοημοσύνης αξιοποιήθηκε πρακτικά στα παιδικά παιχνίδια και αναδείχθηκαν τα οφέλη που προκύπτουν όσον αφορά στην ενίσχυση των ικανοτήτων του παιδιού. 

Η διαδικασία του παιχνιδιού έχει την δυνατότητα να αναπτύξει πολλά διαφορετικά ταλέντα και κλίσεις στο παιδί. Αρκεί να σκεφτούμε ότι μέχρι την ηλικία των 5-6 ετών τα παιδιά μαθαίνουν καινούρια πράγματα και αναπτύσσουν τις δεξιότητες της ομιλίας, της συνεργασίας, της στρατηγικής επίλυσης προβλημάτων , της ενσυναίσθησης  μέσα από το παιχνίδι. Για παράδειγμα ένα επιτραπέζιο στρατηγικής μπορεί να αναπτύξει ταυτόχρονα την λογικο-μαθηματική, διαπροσωπική, οπτική-χωρική νοημοσύνη.

Υπάρχει επομένως, καλύτερος και πιο διασκεδαστικός τρόπος για ένα παιδί να ξεδιπλώσει τις κλίσεις  του και να αναπτύξει νέες δεξιότητες, από το παιχνίδι; 

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Gardner, H. (1983). Frames of Mind. New York: Basic Books Inc.
Gardner, H. (1991) The unschooled mind: how children think and how schools should teach. New York: Basic Books Inc.


Τυλιγάδη Λένα
Γνωσιακή-Αναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια
Ειδική Παιδαγωγός, Ma in Special Educational Needs, University of East London
Lecturer Athens Metropolitan College